Pilsen denince hepimizin aklına ilk gelen şey tabii ki bira oluyor.

Pilsen (Plzeň) Prag’a 1 saat uzaklıkta, Çek Cumhuriyeti’nin 4. büyük şehri ve tarihte 10.yy ikinci yarısında yer bulmaya başlamış. 13.yy’da Kral II.Wenceslaus’un (Václav II.) emriyle Yeni Pilsen şehri kurulmuş.

Pilsen’e varış ve ilk izlenimler

Giderken otobüsü tercih ettim. Otobüs terminali merkeze yürüme mesafesinde. Pek şaşalı bir terminal olmasa da hemen karşısında çok bilinen bir araba markası olan Škoda’nın eski bir üretim tesisi bulunuyor. Emil Škoda, kömür madenlerine yakın olma avantajını da kullanarak Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun en önemli savunma sanayii fabrikası olan Škoda Works’ü Pilsen’de kurmuş.

Rengarenk binaların arasından geçerek önce “Teşekkürler Amerika” anıtına vardım. Pilsen halkı 6 Mayıs 1945’te Amerikan ordusunun gelmesiyle Nazi istilasından kurtulmuş. O günlere ait görüntüleri buradan izleyebilirsiniz.

Pilsen Eski Şehir Merkezi

Sonra İngilizce (Prag’ta Çekçe olan) tabelaları takip ederek Smetana Park’ına ulaştım. Ünlü besteci Bedrich Smetana Pilsen’de okumuş ve birçok bestesini de burada yapmış. Biraz dinlemek isterseniz buraya bakabilirsiniz. Anısına Smetana Parkı’nda heykeli yer alıyor. Parkın yanındaki Araştırma Kütüphane’sini gezdikten sonra Aziz Bartholomew Katedrali’nin bulunduğu Cumhuriyet Meydanı’na (Náměstí Republiky) indim. Burası Bohemya’nın en yüksek katedrali (103m). Bu sefer çan kulesine çıkamadım ama şehir manzarasının yukarıdan çok güzel olduğunu söylüyorlar. Meydanda Ondřej Císler tarafından tasarlanan altın çeşmeler ilginçti. İlk bakışta çok benzetemesem de çeşmeler Pilsen’in flamasında yer alan melek, deve ve tazıyı sembolize ediyor.

Katedralin yanında Avrupa’da kara vebanın yayıldığı dönemde, 1681 yılında yapılmış Veba Sütunu (Plageu Coloumn) ve yolun hemen karşısında Rönesans stilinde Belediye Binası (City Hall) yer alıyor. İhtişamlı görünümüyle bu binayı farketmemek imkansız, içinde de Pilsen tarihi ile ilgili bilgilere ulaşabileceğiniz ekranlar ve şehrin şirin bir maketi sergileniyor. Biraz şehri gezdikten sonra bu makete bakarsanız gördükleriniz size tanıdık gelebilir.

Şehir meydanında bahar ve yaz aylarında çiftçi pazarları kuruluyor ve festivaller düzenleniyor. Pazarlarda meyve-sebzenin yanı sıra bölgesel ürünler (bal gibi) ve Çek lezzetlerini bulabilirsiniz. Pazarda turlayıp bir kahve içtikten sonra Pilsner Urquell Bira Fabrikası’nın yolunu tuttum. Şehir çok büyük değil ve yürümeyi sevdiğim için rota üstündeki su kulesi (Water Tower), değirmen (Mill Race, şu an yapay bir havuz var ancak çok eskiden akarsu üzerinde kayıklarla ulaşım yapılıyornuş) ve Viktoria Plzeň futbol takımının maçlara çıktığı Doosan Arena’yı da geçerek fabrikaya vardım.

Pilsner Urquell Bira Fabrikası

Şehirde bira yapımı 700 sene öncesine kadar gidiyor. Herkes kendi birasını yapsa da kaliteyi arttırmak için 1842 yılında ilk bira fabrikası olan Pilsner Urquell kuruluyor. Bavyeralı meşhur biracıbaşı (dilimizde tam karşılığı olmasa da ‘brewmaster’) Josef Groll çağırılıyor ve ilk bira üretimi yapılıyor. Aslında başta hedeflenen daha koyu bir lager bira olsa da bir hata sonucu açık renkli, köpüklü yeni bir tür lager bira ortaya çıkmış oluyor.

Bira fabrikası sadece rehberler eşliğinde geziliyor. Tur boyunca şişeleme fabrikası (kapasitesi saatte 60 bin şişe ya da teneke kutu), bira üretiminde kullanılan hammaddelerin tadımı (maya, şerbetçiotu, malt ve Pilsen’in yumuşak içimli suyu), bira üretiminin aşamaları ve son olarak da herkesin en baştan beri merakla beklediği bira mahzenleri kısmı görülebiliyor.

Mahzenler

Pilsen kelimesini internette aratınca karşıma çıkan sonuçlar ve görsellerin birçoğu bira mahzenleri ile ilgiliydi. 2004 yılına kadar aktif olarak kullanımda olan mahzenin yapımı 40 sene sürmüş. Duvarlarında haritalar olan bu yapı 6 futbol sahası büyüklüğünde. İlk mayalamanın yapıldığı büyük bakır kazan, I.Dünya Savaşı sırasında askerlerden saklanmış ve bugün bira ustalarının fotoğraflarının olduğu salonda sergileniyor.

Günümüzde bu mahzenlerde bira üretimi, turlar ve yeni teknikle üretilen bira partilerinin tadını karşılaştırmak için yapılıyor. Tura katılanlara 177 sene önceki yöntemle üretilmiş filtresiz ve pastörize edilmemiş biradan ikram ediyorlar.

Endüstri Mirası

1999 yılında kurulan Avrupa Endüstri Mirası Güzergâhı (The European Route of Industrial Heritage – ERIH) kurumu Pilsner Urquell fabrikasını listesine almış. Bu kurum Avrupa’da endüstriyel alanların korunmasını ve turizmin gelişmesini amaçlıyor. Daha fazlası için resmi web sitesine bakabilirsiniz. Türkiye’de Rahmi Koç Endüstri Müzesi ve Selçuk Çamlık’ta bulunan Açık Hava Buharlı Lokomotif Müzesi’nin de içinde olduğu 6 müze bu listede yer alıyor.

Pilsen’de görülecek diğer yerler

Şehir merkezine dönerken nehir tarafında kalan Šafařikovy Parkı’na vardım. Burada Komünizm sonrası ilk devlet başkanı olan Vaclav Havel için bir oturma köşesi ve yerel kukla karakterler Spejbl ve Hurvínek’in heykellerini görebilirsiniz.

Pilsen bu kadarla bitmiyor:

Büyük Sinagog (The Great Synagogue 1892) Avrupa’daki 2. büyük sinagog olma özelliğini taşıyor. Günümüzde konserler için de kullanılıyor.

Büyük Tiyatro binası (Great Theatre)

Batı Bohemya Müzesi (West Bohemian Museum)

Tarihi Yeraltı (Pilsen Historical Underground)

Pilsen Bira Festivali-Ekim ayında düzenleniyor.

Kukla Müzesi – Pilsen birçok kukla ustasına ve karakterine ev sahipliği yapmış. 2016 yılından bu yana da Unesco Kültür Mirası listesinde yer alıyor.

Loos Interiors – 1928-1933 yılları arasında ünlü mimar Adolf Loos’un iç dizaynını yaptığı daireler görülebilir.

Ben gezimin devamında 2015 yılından beri yapılan Blik Blik Festivali’ni görmek üzere Depo2015’e gittim. Hava karardığında ise harika ışık gösterilerini izledim. Bir sonraki yazımda Blik Blik olacak, takipte kalın!

One-Day Wonder

Prag’ta günlük hayat nasıl geçiyor diye merak ediyorsanız Facebook ve Instagram hesaplarımı takip etmeyi unutmayın…